Ngày 30/12/2024, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường đã ban hành Thông tư số 41/2024/TT-BTNMT “Quy định kỹ thuật vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia”, Thông tư có hiệu lực thi hành kể từ ngày 18/02/2025.Cơ sở pháp lý và một số nội dung trọng tâm được quy định trong Thông tư như sau:Cơ sở pháp lý:Căn cứ Nghị định số 03/2019/NĐ-CP ngày 04/01/2019 của Thủ tướng Chính phủ về Hoạt động viễn thám:- Tại khoản 2 và khoản 3 Điều 4 về nguyên tắc trong hoạt động viễn thám quy định:+ Cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia phải được cập nhật thường xuyên để cung cấp cho người sử dụng. Trong đó, dữ liệu ảnh viễn thám có độ phân giải cao được cập nhật hàng năm, dữ liệu ảnh viễn thám có độ phân giải siêu cao được cập nhật 05 năm một lần phủ trùm lãnh thổ Việt Nam.+ Cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia phải được duy trì, vận hành và cập nhật thường xuyên để xây dựng, cập nhật cơ sở dữ liệu nền địa lý quốc gia, bản đồ địa hình quốc gia và dữ liệu không gian địa lý quốc gia, tuân thủ các quy định của pháp luật về an toàn thông tin mạng.”- Tại khoản 3 Điều 17 quy định Bộ Tài nguyên và Môi trường có trách nhiệm: a) Xây dựng, vận hành cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia; b) Xây dựng các quy trình nghiệp vụ, kiểm soát để vận hành, duy trì cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia; c) Xây dựng kế hoạch, bố trí kinh phí bảo đảm thường xuyên, liên tục, định kỳ cập nhật nội dung cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia; d) Xây dựng và thực hiện các giải pháp đồng bộ bảo đảm cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia có hiệu suất vận hành và sẵn sàng đáp ứng cao; đ) Xây dựng và thực hiện các giải pháp về sao lưu, dự phòng và bảo mật bảo đảm tính nguyên vẹn, an toàn của cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia.”Căn cứ thực tiễnCơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia được xây dựng với mục tiêu quản lý, lưu trữ, khai thác và sử dụng dữ liệu viễn thám quốc gia phục vụ hiệu quả nhiệm vụ quan trắc, giám sát tài nguyên, môi trường, thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu, đảm bảo an ninh quốc phòng và phát triển kinh tế xã hội.Cơ sở dữ liệu viễn thám quốc gia quản lý, lưu trữ dữ liệu ảnh viễn thám được thu nhận tại trạm thu dữ liệu viễn thám quốc gia, dữ liệu ảnh viễn thám mua từ nguồn ngân sách nhà nước, siêu dữ liệu viễn thám tập hợp từ các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và sản phẩm viễn thám đã được kiểm tra, đánh giá.Hệ thống cơ sở dữ liệu viễn thám quốc gia được phê duyệt và bắt đầu thực hiện từ năm 2015. Năm 2016 xây dựng phần mềm Quản trị hệ thống và phần mềm Tìm kiếm dữ liệu viễn thám và bắt đầu cài đặt, vận hành trên hệ thống trạm ảo thuộc cơ sở hạ tầng thông tin sử dụng cho Cục Viễn thám quốc gia tại Cục Công nghệ thông tin và Dữ liệu tài nguyên môi trường. Năm 2020 xây dựng phần mềm Quản lý cơ sở dữ liệu viễn thám, cài đặt và vận hành trên hệ thống server trang bị cho dự án được đặt tại trụ sở Cục Viễn Thám quốc gia, địa chỉ số 79 Văn Tiến Dũng, Bắc Từ Liêm, Hà Nội. Năm 2021 xây dựng phần mềm Công bố siêu dữ liệu viễn thám cài đặt, vận hành trên hệ thống trạm ảo.Để đảm bảo hệ thống cơ sở dữ liệu viễn thám quốc gia vận hành liên tục, thông suốt, ổn định, đảm bảo an toàn và bảo mật, một số biện pháp tăng cường nằm ngoài dự toán của dự án được duyệt, Cục Viễn thám quốc gia đã kịp thời được bổ sung cài đặt phần mềm để xử lý tình huống như: phần mềm diệt virus Kaspersky. Để tăng tính bảo mật và ổn định của hệ thống năm 2021 hệ thống đã phải đăng ký sử dụng dịch vụ chứng thư số quốc tế SSL và chuyển từ địa chỉ http://csdlvtqg.gov.vn sang địa chỉ https://dulieuvientham.gov.vnNăm 2022 dự án tăng cường năng lực cho Cục Viễn thám quốc gia tại trụ sở Cục Viễn Thám quốc gia, địa chỉ số 79 Văn Tiến Dũng, Bắc Từ Liêm, Hà Nội đã tăng cường thêm hệ thống Server và hệ thống lưu trữ cho cơ sở dữ liệu viễn thám quốc gia. Mặt khác, khối lượng dữ liệu cần cập nhật vào hệ thống cơ sở dữ liệu viễn thám quốc gia cũng tăng lên hàng năm. Hệ thống đã có 74.065 ảnh và bình đồ ảnh đã được đưa vào lưu trữ. Tuy nhiên, khối lượng dữ liệu thu nhận mới vẫn tăng lên hàng năm. Ví dụ như số lượng đầu thu tăng từ 11 lên 19 đầu thu. Hiện tại hệ thống mới lưu trữ được dữ liệu của 11 loại đầu thu: Spot 1, Spot 2, Spot 3, Spot 4, Spot 5, Spot 6, Spot 7, Pleiads, Ikonos, Quickbird, VNRedsat-1. Cần bổ sung thêm dữ liệu của đầu thu ảnh Worldview2, Worldview3, Plannet, COSMO-SkyMed, Landsat 7, Landsat 8, Sentinel-1, Sentinel-2 và khối lượng sản phẩm của các dự án nộp về kho lưu trữ của Cục Viễn thám quốc gia, các sản phẩm này cũng đã tăng lên rất nhiều kể từ năm 2016 đến nay.Từ thực tế hiện trạng đã đề cập ở trên của hệ thống cơ sở dữ liệu viễn thám quốc gia và những thay đổi tiến bộ về mặt khoa học kỹ thuật, các thiết bị, phần mềm sử dụng cho hệ thống cần được cập nhật, vá lỗi thường xuyên từ nhà sản xuất, cũng như dữ liệu viễn thám thu nhận được cần cập nhật tăng lên hàng năm về chủng loại và số lượng. Vì vậy, để đảm bảo cho sự cập nhật, đồng bộ hóa, vận hành ổn định của hệ thống cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia, đảm bảo thực hiện tốt các chức năng nhiệm vụ được giao của Cục Viễn thám quốc gia. Nhiệm vụ đặc thù về quản trị, vận hành, duy trì hệ thống và cập nhật Cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia là hết sức cần thiết.Trước yêu cầu thực tiễn quản lý nhà nước về viễn thám, cụ thể là quản lý, vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia nhằm có căn cứ xây dựng định mức kinh tế kỹ thuật áp dụng cho việc vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia. Yêu cầu cấp thiết là cần có văn bản có tính pháp lý để quản lý, hướng dẫn cũng như kiểm tra, đánh giá công tác vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia.Phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng của dự thảo thông tư - Phạm vi điều chỉnh: Thông tư này quy định kỹ thuật vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia, bao gồm việc quản trị, duy trì, tích hợp dữ liệu, bảo đảm an toàn thông tin, kết nối và chia sẻ cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia.- Đối tượng áp dụng: Thông tư này áp dụng đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan đến việc quản trị, duy trì, tích hợp dữ liệu, bảo đảm an toàn thông tin, kết nối và chia sẻ cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia.Bố cục và nội dung cơ bản của thông tưThông tư số 41/2024/TT-BTNMT “Quy định kỹ thuật vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu viễn thám quốc gia” gồm 04 chương, 12 Điều: - Chương I: Quy định chung, gồm 3 Điều:Điều 1. Phạm vi điều chỉnh; Điều 2. Đối tượng áp dụng; Điều 3. Giải thích từ ngữ - Chương II: Quy định kỹ thuật vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia, gồm 5 Điều: Điều 4. Quản trị hệ thống cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia; Điều 5. Tích hợp dự liệu viễn thám vào cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia; Điều 6. Duy trì cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia; Điều 7. Bảo đảm an toàn thông tin dữ liệu của cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia; Điều 8. Kết nối, chia sẻ dữ liệu.- Chương III: Trách nhiệm vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia, gồm 2 Điều: Điều 9. Trách nhiệm của cơ quan chủ quản hệ thống cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia; Điều 10. Trách nhiệm của đơn vị vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia.- Chương IV: Điều khoản thi hành, gồm 2 Điều: Điều 11. Hiệu lực thi hành; Điều 12. Tổ chức thực hiện (Đính kèm theo Thông tư số 41/2024/TT-BTNMT ngày 30/12/2024 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường )