Giới thiệu về thông tư số 42/2024/TT-BTNMT Quy định kỹ thuậ thành lập bản đồ chuyên đề bằng công nghệ viễn thám

Ngày 30 tháng 12 năm 2024, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã ban hành Thông tư số 42/2024/TT-BTNMT, quy định kỹ thuật thành lập bản đồ chuyên đề bằng công nghệ viễn thám. Thông tư này có hiệu lực từ ngày 17 tháng 02 năm 2025, nhằm chuẩn hóa các quy trình, kỹ thuật ứng dụng công nghệ viễn thám trong việc thành lập bản đồ chuyên đề, đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong quản lý tài nguyên, môi trường, nông - lâm nghiệp, giao thông và các lĩnh vực liên quan.

1. Bối cảnh và sự cần thiết ban hành Thông tư

Hiện nay, công nghệ viễn thám ngày càng được ứng dụng rộng rãi nhờ ưu điểm như khả năng quan sát rộng, theo dõi sự biến đổi của đối tượng qua thời gian, cung cấp thông tin chi tiết về đặc tính phản xạ phổ của các đối tượng lớp phủ bề mặt Trái đất. Tuy nhiên, trước đây, quy định về thành lập bản đồ chuyên đề bằng công nghệ viễn thám còn nhiều hạn chế.

        - Thông tư 37/2011/TT-BTNMT "Quy định về Định mức kinh tế - kỹ thuật thành lập bản đồ chuyên đề tỷ lệ 1:25.000, 1:50.000, 1:100.000, 1:250.000 bằng tư liệu ảnh vệ tinh" chỉ quy định về định mức kinh tế - kỹ thuật cho việc thành lập bản đồ chuyên đề với ảnh vệ tinh ở một số tỷ lệ nhất định mà chưa đưa ra các quy định kỹ thuật cụ thể.

        - Thông tư 10/2017/TT-BTNMT “Quy định quy trình thành lập bản đồ chuyên đề bằng ảnh viễn thám tỷ lệ 1/5.000, 1/10.000, 1/500.000, 1/1.000.000” bổ sung quy trình thành lập bản đồ chuyên đề với ảnh viễn thám cho các tỷ lệ khác, nhưng vẫn chưa có quy định kỹ thuật chi tiết, cũng như chưa bao quát được dữ liệu viễn thám Radar.

Cả hai Thông tư trên đều chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn, đặc biệt trong bối cảnh công nghệ viễn thám phát triển mạnh, dữ liệu viễn thám Radar ngày càng phổ biến trong giám sát thiên tai, biến đổi khí hậu, biến dạng bề mặt đất. Việc chưa có một văn bản pháp lý tổng thể và đầy đủ gây ra khó khăn trong quản lý, kiểm tra, đánh giá chất lượng sản phẩm viễn thám và bản đồ chuyên đề.

2. Nội dung chính của Thông tư 42/2024/TT-BTNMT

Thông tư quy định kỹ thuật thành lập bản đồ chuyên đề bằng công nghệ viễn thám gồm 04 chương với các nội dung cụ thể như sau:

Chương I: Quy định chung (gồm 05 điều, từ Điều 1 đến Điều 5)

Chương này quy định về phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng, giải thích từ ngữ và các thuật ngữ viết tắt. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng giúp thống nhất cách hiểu và triển khai nội dung thông tư một cách hiệu quả.

Chương II: Quy định kỹ thuật thành lập bản đồ chuyên đề sử dụng dữ liệu viễn thám quang học (gồm 15 điều, từ Điều 6 đến Điều 20)

Chương này đưa ra các quy định kỹ thuật chi tiết cho từng bước trong quy trình thành lập bản đồ chuyên đề sử dụng dữ liệu viễn thám quang học. Các nội dung chủ yếu gồm thu thập và xử lý dữ liệu viễn thám quang học, phân loại và phân tích thông tin chuyên đề, thành lập bản đồ chuyên đề và đánh giá chất lượng.

Chương III: Quy định kỹ thuật thành lập bản đồ chuyên đề sử dụng dữ liệu viễn thám Radar (gồm 14 điều, từ Điều 21 đến Điều 34)

Chương này quy định các kỹ thuật đặc thù trong việc thành lập bản đồ chuyên đề sử dụng dữ liệu viễn thám Radar, nội dung chủ yếu gồm: thu thập và xử lý dữ liệu viễn thám Radar, chiết xuất nội dung chuyên đề từ dữ liệu viễn thám Radar, thành lập bản đồ chuyên đề và đánh giá chất lượng.

Chương IV: Điều khoản thi hành (gồm 03 điều, từ Điều 35 đến Điều 37)

Chương này quy định về trách nhiệm tổ chức thực hiện, quy định về chuyển tiếp giữa các văn bản pháp lý cũ và mới, cũng như hiệu lực thi hành của Thông tư 42/2024/TT-BTNMT.

3. Ý nghĩa và tác động của Thông tư

Việc ban hành Thông tư 42/2024/TT-BTNMT sẽ giúp chuẩn hóa quy trình thành lập bản đồ chuyên đề bằng công nghệ viễn thám, cụ thể là thành lập bản đồ chuyên đề từ dữ liệu viễn thám quang học và dữ liệu viễn thám Radar, nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo tính thống nhất trong việc ứng dụng công nghệ viễn thám, thúc đẩy phát triển bền vững trong các lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, tài nguyên, môi trường, thiên tai và biến đổi khí hậu.

Với các quy định kỹ thuật chi tiết Thông tư 42/2024/TT-BTNMT là cơ sở pháp lý để xây dựng định mức kinh tế - kỹ thuật áp dụng cho các dự án sử dụng công nghệ viễn thám, nâng cao tính minh bạch, hiệu quả trong quản lý nhà nước.